Машинăпа ĕне сăвакан ăстасен XXXI тата выльăх-чĕрлĕхе искусствăлла майпа пĕтĕлентерекен техниксен XXIX республика конкурсĕсем кăçал Муркаш районĕнчи «Ударник» сăнав-производство хуçалăхĕнче иртрĕç. Республикăра кунашкал ăмăртăва çуллен ирттерни выльăх-чĕрлĕх пăхакансен яваплăхне, тăрăшулăхĕпе ăсталăх шайне ÿстерет. Пысăкрах тĕллевсем патне талпăнма, çитĕнÿсем тума пулăшать. Пĕлтĕр ĕне сăвакансен конкурсĕнче Валентина Андреева /Етĕрне районĕ, «Заветы Ильича» ЯХПК/, искусствăлла майпа пĕтĕлентерес енĕпе Наталья Садовникова /Етĕрне районĕ, «Ленинская искра» колхоз/ çĕнтернĕ.
Чăваш Енре 1139 оператор машинăпа ĕне сăвать. 2009 çулта 121-шĕн /10,6:/ кăтартăвĕ 5 пин килограмран иртнĕ. Етĕрне районĕнчи «Родина» ЯХПКри Любовь Храмовăпа Валентина Волкова 8 пинрен ирттернĕ. Пĕлтĕр республикăра тăваттăшĕ - 7 пин, 37-шĕ - 6 пин, 78-шĕ 5 пин килограмм ытла сĕт сунă. «Вĕсен йышĕ çуллен хушăнать, - кăмăллăн палăртрĕ ЧР ял хуçалăх министрĕн çумĕ Сергей Павлов. - 2009 çулта кашни оператор 2006 çулхинчен пĕр пин килограмм ытларах сĕт сума пултарчĕ. Тухăçлăха ÿстерме «АПК аталанăвĕ» наци проекчĕ пулăшать. Вăл пурнăçа кĕме тытăннăранпа 81 объекта тĕпрен юсаса çĕнетнĕ тата хута янă. Ун валли 3,6 млрд тенкĕ кредит уйăрнă, çав шутра сĕт туса илекен отрасле аталантарма - 600 млн тенкĕ. Çакă юлашки 4 çулта 35,5 пин тонна сĕт, 16 пин тонна аш-какай ытларах туса илме май пачĕ».
Анчах отрасльте йывăрлăх тупăнсах тăрать. Сĕт хакĕ вылянса тăнăран хуçалăхсем тăкак тÿсеççĕ. Парăмсене вăхăтра татма укçа çитмест. Çавна май мăйракаллă шултра выльăх йышĕ çулсерен чакать. Кĕтĕве сыхласа хăварас тата унăн йышне ÿстерес тесен пăру ытларах илмелле. 2009 çулта Чăваш Енре кашни 100 ĕнерен 78 пăру илнĕ /чылай çул каялла кăтарту 86-па танлашнă/.
- Пăруран сĕт паракан ĕне тума темиçе çул кирлĕ. Вăл инкубаторпа чĕпĕ кăларни е сысна çитĕнтерни мар. Çавăнпа та ĕне выльăх йышне епле пулсан та сыхласа хăварма тăрăшасчĕ, - терĕ Чăваш Республикин ăратлăх енĕпе ĕçлекен «Чувашское» АУО ертÿçи Иван Козин.
Тупăшăва пухăннисем малтанхи кун теорие епле пĕлнине кăтартрĕç. Унтан «Ударник» хуçалăх ĕнисен çуллахи лагерьне çитсе курчĕç. Выльăхсем кунта юпа уйăхĕчченех пурăнаççĕ. Сĕтеклĕ апат, концентрат çинĕрен талăксерен 800 грама яхăн ÿт хушаççĕ. Хуçалăхра выльăх апачĕн пахалăхĕшĕн уйрăмах тăрăшаççĕ. Апатра протеин, сахăр, ка-ротин, тутă кĕртекен ытти япалана шанчăклă упрас тĕллевпе сенажа тюкласа пленкăпа темиçе хут чĕркеççĕ. Ку меслетпе Европăра 20 çул ытла усă кураççĕ. Сенаж йĕпе-сапара пăсăлмасть.
Каç енне практика пайĕ пуçланчĕ. Конкурсантсем машинăпа ĕне сурĕç, искусствăлла майпа пĕтĕлентерчĕç. Иккĕмĕш кунне сĕт сумалли аппарата хăвăрт та тĕрĕс салатса пуçтарассипе ăмăртрĕç. Шел те, вĕсен хушшинче çамрăк сахалччĕ. Уява уçнă чухне тухса калаçакансем çитĕнекен ăрăва выльăх-чĕрлĕх отраслĕ кăсăклантарманни пирки ÿпкелешни тĕрĕсе килчĕ.
Чылай çул каялла аслă классенче вĕренекенсен производство бригадисем кал-кал ĕçлетчĕç. Çамрăк операторсен, сухаçăсен хушшинче, ытти енĕпе те конкурссем иртетчĕç. Хĕрсем амăшĕсене пулăшма фермăна пыратчĕç, каччăсем улăх-çаранра кĕтÿ кĕтетчĕç. Çакă çитĕнекен ăрăва ял пурнăçне, выльăх-чĕрлĕхе юратма вĕрентетчĕ. Халĕ ырă йăласем темшĕн манăçрĕç. Çавăнпа та çамрăксем фермăна е комплекса пыманшăн тĕлĕнме кирлех-ши?
Машинăпа ĕне сăвакансен конкурсĕнче Елчĕк районĕнчи «Прогресс» АХОри Светлана Григорьева çĕнтерчĕ. Иккĕмĕш вырăна - Вера Николаева /Шупашкар районĕ, «Приволжское» хуçалăх/, виççĕмĕшне Ирина Карпова /Етĕрне районĕ, «Заветы Ильича» ЯХПК/ тухрĕç.
Выльăхсене искусствăлла майпа пĕтĕлентерес енĕпе малти вырăнсене Надежда Сергеева /Вăрнар районĕ, «Янгорчино» ЯХПК/, Валентина Димитриева /Муркаш районĕ, «Ударник» СПХ/, Ирина Аввакумова /Елчĕк районĕ, «Рассвет» ЯХПК/ йышăнчĕç.