Карай ялне е Вăрманкас, е Хурăнлă Карай, е Чиркÿллĕ Карай тетчĕç. Йывăçлăран Вăрманкас, хурăн нумай пулнăран Хурăнлă Карай, аякранах чиркÿ курăнса ларнăран Чиркÿллĕ Карай тенĕ ĕнтĕ. Халь вара вăл та, ку та çук — ун пек те, кун пек те каламаççĕ. Малтанхи çынсем кунта, çырма-çатра пуçламăшне, ХVII ĕмĕрте килсе вырнаçнă. Çурт хыççăн çурт лартнă. Пурăна киле ял чăмăртаннă. Çывăхри кÿлĕ те ку вырăна çав тери илемлĕх кÿнĕ. Ăна "Улан кÿлли" тенĕ. Ас тăватăп, кÿлĕ тавралла хăмăшлăх кашласа ларатчĕ. Кайăк кăвакалсем нартлатни илтĕнсе тăратчĕ. Ентешсем яла кĕрекен çырмана пÿлсе пĕве тунă. Каярахпа кив пĕве хыçне колхоз тепĕр пĕве турĕ. Халь вăл пĕр пĕве пек курăнса выртать. Юпписем анкартисем хыçне çитиех тăсăлаççĕ. Эпĕ пĕве пуçĕпе иртсе пыратăп. Хумсем умлăн-хыçлăн çырана пырса перĕнсе тем çинчен калаçнă пек туйăнчĕ мана. Мĕн çинчен-ши? Эпĕ шухăша путрăм. Куç умне вăтăр-хĕрĕх çул каяллахи пурнăç тухрĕ. Пĕве тăвиччен ку вырăна униче теттĕмĕр. Хĕлле сĕвек сăртран çунашкапа, йĕлтĕрпе ярăнса киленеттĕмĕр. Çăва тухсан симĕс курăк çинче выльăх-чĕрлĕх çÿресе савăнатчĕ. Халь шыв хупласа выртать те, кунта нихăçан та нимĕн те пулман пек курăнать. Хăй вăхăтĕнче кунта та ĕç вĕресе тăнă. Лашасемпе саман (улăмпа хутăш тунă хĕртмен кирпĕч) çăрнă. Вĕсене витнĕ йĕтем çине илсе кайса типĕтнĕ. Электростанци çурчĕ, выльăх-чĕрлĕх вити купаланă. Штукатурка тунăскерсем шап-шуррăн курăнса ларнă. Пĕве пуçнерехри варта кирпĕч калăпланă. Ăна И. Медов бригади хĕртнĕ. Ытлашши хĕртсе ярасран асăрхасах тăнă. Ф. Ефимов ушкăнĕ тата И. Афанасьев хуçалăхĕ çывăхĕнчи çырма хĕрринче çĕре чавса лартнă така хуранĕсемпе кантăр çăвĕ вĕретнĕ. Ăна ĕç кунĕ тăрăх валеçсе панă. Çапла, пурнăç кашни кун улшăнса пырать. Пулни-иртни асра кăна юлать.
Николай КАРАЙ |